- μαντινάδα
- Είδος παραδοσιακού τραγουδιού της Κρήτης. Είναι αντίστοιχο με τα λιανοτράγουδα, τις ρίμες, τις πατινάδες, τις παρόλες, τα στιχάκια, τα δίστιχα κ.ά., τα οποία απαντώνται σε άλλες περιοχές της Ελλάδας (κυρίως στα νησιά) και στην Κύπρο (τσακιστά). Αποτελούνται από ομοιοκατάληκτα δεκαπεντασύλλαβα δίστιχα που εκφέρονται σε ποικίλες περιπτώσεις (γάμοι, βαφτίσια, συμπόσια, χοροί, συγκεντρώσεις, εκτέλεση πολύωρης ομαδικής εργασίας κ.ά). Χαρακτηρίζονται από την ύπαρξη πλήρους νοήματος ή σε ορισμένες περιπτώσεις αποτελούν ερωτήσεις για απαντήσεις που θα δοθούν με τον ίδιο τρόπο (αντικριστές μ.). Αν και σε βυζαντινό χειρόγραφο του 15ου αι. όπου περιέχονται παλαιότερα καταλόγια (βυζαντινά λαϊκά νυχτερινά τραγούδια), προκύπτει η πιθανότητα ότι οι μ. είχαν ρίζες στη βυζαντινή περίοδο, σήμερα επικρατεί η άποψη ότι το είδος γεννήθηκε κατά την περίοδο της ενετοκρατίας και επηρεάστηκε βαθύτατα από τα έργα του κρητικού θεάτρου (Ερωτόκριτος, Ερωφίλη κ.ά.). Η ομοιοκατάληκτη μορφή του συντελεί σε αυτό το συμπέρασμα, καθώς τα βυζαντινά έμμετρα έργα δεν είχαν ομοιοκαταληξία. Αξίζει να σημειωθεί ότι το είδος αναπτύσσεται συνεχώς, με απόδειξη τις πολλές νέες μ. που βγαίνουν· μάλιστα, πολλές από αυτές έχουν θέματα που σχετίζονται με τη σύγχρονη εποχή.
* * *και ματινάδα, η1. πρωινό ερωτικό τραγούδι2. (στην Κρήτη) δίστιχο ομοιοκατάληκτο, συνήθως αυτοσχέδιο, που τραγουδιέται στους χορούς και στις διασκεδάσεις, συνήθως με συνοδεία λύρας. [ΕΤΥΜΟΛ. < βεν. matinada].
Dictionary of Greek. 2013.